Trong hoàn cảnh đất chật, người đông như ngày nay thì việc thiết kế nhà ở sao cho thoáng, mát là một tiêu chuẩn tất yếu. Chính vì thế việc thiết kế giếng trời sao cho phù hợp với tiêu chuẩn thẩm mỹ và phong thủy là vấn đề mà người thiết kế kiến trúc cần cân nhắc nhất.
1. Giếng trời là gì?
Giếng trời là một khoảng không gian từ mái thông xuống tầng trệt theo phương thẳng đứng. Khoảng không gian này sẽ giúp nhà ở thông thoáng, đem lại luồng không khí mới cho ngôi nhà của bạn. Hiện nay, dạng thiết kế này đang dần trở thành tiêu chuẩn khuôn mẫu cho ngành kiến trúc.
Giếng trời còn là nơi kết nối gia chủ với thiên nhiên thông qua các giác quan: Thị giác (ánh sáng), xúc giác (nóng lạnh), thính giác (âm thanh), khứu giác (hít thở), thậm chí cả vị giác (nước mưa...). Tùy vào từng bố cục của ngôi nhà (độ dài, rộng, cao) và hướng mặt trời (Đông - Tây) mà gia chủ chọn vị trí cũng như hình dạng giếng trời phù hợp, sao cho đạt hiệu quả tối ưu về điều tiết và khí hậu.
Có thể nói thiết kế giếng trời rất thông dụng trong nhiều không gian nhà ở hiện đại nhưng việc có thiết kế giếng trời hay không, lại hoàn toàn phụ thuộc vào quyết định của gia chủ.
2. Nên hay không nên xây dựng giếng trời trong nhà?
Với câu hỏi có nên xây dựng giếng trời trong nhà không thì câu trả lời là Có hoặc Không. Giếng trời không bắt buộc phải có trong nhà, có cũng được không có cũng không sao. Nhưng nếu bạn muốn cải thiện chất lượng cuộc sống, muốn không khí thoáng đãng, nhà cửa mát mẻ thì hãy xây dựng giếng trời
Theo các kiến trúc sư, trong thiết kế nhà ở, đặc biệt là căn nhà phố hay biệt thự liền kề thì việc thiếu ánh sáng tự nhiên là vấn đề cần phải được giải quyết. Giải pháp tốt nhất đó chính là xây dựng giếng trời trong nhà.
2.1. Ưu điểm
Tác dụng thông gió tự nhiên, điều hòa không khí: Lấy gió tự nhiên cũng là một trong những chức năng quan trọng của giếng trời, theo đó, giếng trời giúp quá trình lưu thông trao đổi không khí môi trường bên trong và bên ngoài ngôi nhà diễn ra đều đặn, giúp ngôi nhà thoáng mát hơn, trong lành và dễ chịu hơn. Đây cũng là lí do nhiều gia chủ cân nhắc có nên thiết kế giếng trời để ngôi nhà được mát mẻ hơn, đặc biệt là trong mùa hè nóng bức.
Tiết kiệm điện năng: Nhờ có giếng trời, không gian nội thất trở nên sáng sủa và mát mẻ hơn, nhờ đó chúng ta tiết kiệm được năng lượng điện cho các hệ thống làm mát và đèn chiếu sáng, mang lại hiệu quả kinh tế.
Tác dụng tạo vẻ đẹp thẩm mĩ: Giếng trời xuất hiện ở châu Âu từ thời kỳ phục hưng, cụ thể là ở các nhà thờ lớn, bảo tàng cổ và đã được cách tân qua nhiều thời kỳ cho phù hợp hơn với nhu cầu sử dụng.
2.2. Nhược điểm
Bản chất giếng trời là một cái ống, vậy nên âm thanh truyền trong giếng trời rất vang và rõ. Do đó, tất cả các mặt tường trong giếng trời không nên làm phẳng, trơn hết. Cần có một số mảng nhám, sần để tiêu âm như dùng sơn gai, ốp đá tự nhiên, gạch thẻ, gạch trần. Đó cũng là thủ pháp trang trí cho khu vực thông tầng. Đây là những thủ pháp bằng cách sử dụng các vật liệu tiêu âm và để giếng trời bớt độ phẳng và trơn của giếng.
Đối với những giếng trời không có mái che thì việc tổ chức thoát nước ở đáy giếng phải đảm bảo thật tốt. Luôn phải đảm bảo đủ độ rộng cần thiết cũng như phải có hệ thống che chắn ở khu vực xung quanh để tránh tình trạng nước mưa bắn làm bẩn những không gian sinh hoạt khác.
Bên cạnh đó, ở một số vùng, nắng mùa hè rất gay gắt, nhất là vào buổi trưa mặt trời chiếu thẳng xuống giếng trời, có thể gây thừa sáng, chói lóa. Bởi vậy, sàn, cầu thang gỗ hoặc các đồ đạc trong khu vực này có thể bị phai màu sơn, hư hỏng. Chủ nhà nên lắp đặt thêm hệ thống rèm dưới mái giếng trời để chắn nắng và điều tiết lượng ánh sáng. Giếng trời có mái thì phải đảm bảo một giải pháp hợp lý cho hệ thống các khe, ô thoáng để tránh mưa to, gió lớn làm nước mưa rơi xuống nhà.
Nên thiết kế giếng trời với những vật dụng trang trí trên các bức tường của giếng trời như: cây cảnh treo, đèn chiếu sáng trang trí,… nên đảm bảo trong tầm tay với hoặc phải kiểm soát an toàn để thuận lợi cho việc sửa chữa cũng như chăm sóc khi cần thiết. Nếu dưới giếng trời không phải khu vực như vườn cảnh, bể cá mà lại là không gian sinh hoạt, nơi qua lại thì không nên treo đèn, chậu cây cũng như các vật trang trí nặng, to ở phía trên để tránh tình trạng rơi vỡ gây nguy hiểm.
3. Kinh nghiệm xây giếng trời
Để xây giếng trời đẹp và hợp phong thủy, nên chú ý các điểm sau:
Giếng trời có mái thì phải đảm bảo một giải pháp hợp lý cho hệ thống các khe, ô thoáng để tránh mưa to, gió lớn làm nước mưa rơi xuống nhà. Nếu dưới giếng trời không phải khu vực như vườn cảnh, bể cá mà lại là không gian sinh hoạt, nơi qua lại thì không nên treo đèn, chậu cây cũng như các vật trang trí nặng, to ở phía trên để tránh tình trạng rơi vỡ gây nguy hiểm.
Các hệ thống hành lang, cửa sổ, cầu thang tiếp giáp với giếng thì cần có lan can, hoa sắt để đảm bảo một số tiêu chuẩn an toàn như chiều cao, khoảng cách khe hở,… Phải đảm bảo các chức năng của giếng trước khi trang trí để tránh tình trạng không phù hợp với kiến trúc, không gian sinh hoạt và một số vấn đề khác.
Nếu ngôi nhà đã đủ lượng ánh sáng tự nhiên cần thiết, trong khi diện tích không dư giả thì nên cân nhắc và tốt nhất có nên thiết kế giếng trời hay không. Giếng trời là một không gian, một bộ phận khá bắt mắt, là điểm nhấn thu hút của căn nhà rồi nên việc trang trí sắp đặt không nên quá rườm rà và phức tạp để tránh tình trạng gây rối mắt. Tốt nhất hãy để nó thật nhẹ nhàng, thông thoáng như đúng bản chất và vai trò của nó.
Đồng thời, hạn chế tất cả những gì ở giếng trời có thể gây ảnh hưởng đến vai trò chiếu sáng và lưu thông không khí tự nhiên vào nhà. Chú ý đảm bảo an toàn trên các tầng mà chiều dài giếng trời đi qua, tránh nguy hiểm cho trẻ nhỏ.
